Maria Dunin-Kozicka (1877-1948) – polska powieściopisarka i nowelistka, autorka cyklu dla młodzieży „Ania z Lechickich Pól” i wspomnieniowej literatury kresowej, w tym książki „Burza ze wchodu. Wspomnienia z Kijowszczyzny 1918-1920”.

„Burza od Wschodu” jest pamiętnikarskim zapisem wydarzeń od marca 1917 do 1920 roku. Ukazuje dzieje i zagładę polskiego ziemiaństwa na utraconych obszarach Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Akcja „Burzy od Wschodu” rozgrywa się głównie na obszarze tzw. Kijowszczyzny – u schyłku carskiej Rosji, podczas Rewolucji Październikowej i po zakończeniu pierwszej wojny światowej. Przedrewolucyjna codzienność rusyfikowanej, wydziedziczanej i pozbawianej praw polskiej społeczności – ziemiaństwa, drobnej szlachty i inteligencji na obszarze Imperium Rosyjskiego, okaże się ledwie epizodem w porównaniu z rewolucyjnym terrorem i anarchią w czasach, gdy Ukraina przechodziła z rąk do rąk.

Zapowiedzią najgorszego były dla Polaków napady ukraińskiego chłopstwa podburzanego przez bolszewickich agitatorów. W tle coraz trudniejszego życia i dramatów polskiej ludności kresowej, toczą się rewolucyjne przemiany. Po abdykacji cara Mikołaja II na terenie Imperium Rosyjskiego narasta rewolucyjne wrzenie. Na Ukrainie powstała Ukraińska Republika Ludowa z hetmanem Skoropadskim na czele, co jednak nie zapobiegło terrorowi band dezerterów i powstaniu taraszczańskiemu. Przechodzenie Kijowszczyzny z rąk do rąk – bolszewików, Niemców i Austriaków, wojsk atamana Petlury i Białej Armii Ochotniczej Denikina, pogrążyło kraj w anarchii. Eksploatacja gospodarcza dokonywana przez Niemców podczas okupacji Kijowszczyzny po pokoju brzeskim wyda się niczym wobec terroru, jaki zaprowadziła CzeKa po wkroczeniu bolszewików. Pierwszą ofiarą tego zamętu stali się Polacy, mieszkający tu od czasów, gdy Kijowszczyzna była częścią Rzeczpospolitej Obojga Narodów. Przemiana części ocalałych z zagłady ziemian, z dnia na dzień pozbawionych wszystkiego, pozwala ocalić życie. By przeżyć, musieli dokonywać cudów zaradności i wytrwałości. Opis walki o życie własne i najbliższych, wobec powszechnego braku dóbr pierwszej potrzeby – domostw, żywności, leków i opału, a także ostrzału artyleryjskiego i codziennego terroru, będzie z pewnością trudne do wyobrażenia dla współczesnego czytelnika.

Uciekając do wskrzeszonej po 123 latach niewoli Rzeczypospolitej, część Polaków uratuje życie przed ostateczną zagładą, która nastąpiła dwie dekady później w ramach operacji antypolskiej NKWD.

Wartko napisane wspomnienia są bezcenną lekturą dla czytelników interesujących się tematyką kresową i historią polskiego ziemiaństwa. Czytając je nie sposób jednak uciec od porównań do terroru zaprowadzonego na Ukrainie przez putinowską Rosję w XXI w.

Przez dramatyczną historię polskich kresów przebija się jakże aktualny manifest pisarki mówiący o trzech siostrach: Polsce, Litwie i Ukrainie, które winny wrócić na łono dziejowej wspólnoty, by odbudować dawną moc Rzeczypospolitej i rolę Polski.

Audiobook „Burza od Wschodu” inauguruje projekt Epopejusz, którego celem jest popularyzowanie w Internecie zapomnianych dzieł polskiej literatury pięknej, pamiętnikarstwa i powieści historycznej.

Maria Dunin-Kozicka, z domu Izbicka (ur. 12 października 1877 w Odessie, zm. 12 stycznia 1948 w Krakowie)

Polska powieściopisarka i nowelistka. Córka zesłańca; po ślubie zamieszkała w majątku Lemieszówka w powiecie taraszczańskim na dzisiejszej Ukrainie. Udzielała się w Radzie Okręgowej Stowarzyszeń Pomocy Ofiarom Wojny. W 1918 roku zmuszona przenieść się do Kijowa, a w dalszych etapach – do Odessy i Warszawy. Tamteż debiutowała i kontynuowała pracę twórczą, w okresie dwudziestolecia międzywojennego. Po upadku Powstania Warszawskiego przeniosła się do Krakowa.

Więcej informacji: Wikipedia